“Süt ve süt ürünleri Tip 2 diyabeti önlüyor”

İSTANBUL ÖZEL ÇAMLIK HASTANESİ BAŞHEKİM YARDIMCISI VE İÇ HASTALIKLARI UZMANI OLARAK GÖREV YAPAN VE AYNI ZAMANDA KARADENİZ TV’DE “GENÇ DOKTORLAR” İSİMLİ PROGRAMI SUNAN DR. BURAK UZEL’DEN TİP 2 DİYABET VE SÜT ÜRÜNLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ HAKKINDA ÇOK ÖNEMLİ BİLGİLER ALDIK. UZEL’İN ALTINI ÇİZDİĞİ ÖNERİLER, TIBBİ KONULARA GETİRDİĞİ ANLAŞILIR VE ÖNEMLİ BİLGİLER SAĞLIKLI YAŞAM KONUSUNDA YOLUNUZU AYDINLATACAK…

Tip 1 ve Tip 2 diyabet tam olarak nedir? Aralarında ne gibi farklar var? Söyleşimize dilerseniz sizden bu soruların yanıtlarını rica ederek başlayalım… Önce insülinden bahsetmeliyim öyleyse... İnsülin kandaki şekeri hücre içine sokmaya yarar. Vücudumuzun hayati fonksiyonlarını devam ettirebilmesi için enerjiye ihtiyacı vardır. Bu enerjiyi de şekerden sağlar. Bunun yanında yağları ve proteinleri de yakabilir. Tip 1 diyabette ne oluyor? İnsülin yetersizliği sebebiyle şeker hücreye giremiyor, böyle olunca vücut yakıt olarak protein ve yağları kullanıyor. Bu da kilo kaybına ve uzun dönemde hayati tehlikeye yol açıyor. Tip 2 diyabette ise durum tamamıyla farklı; burada insülin fazlası var.

Tip 2 diyabetin toplumda görülme oranı her yıl artıyor. Bunun sebebi nedir? Tip 2 diyabet neden oluşur?

Tip 2 diyabet sıklığı obeziteyle doğru orantılı olarak artıyor. Obezitenin de en önemli sebebi günlük tükettiğimiz yiyeceklerden aldığımız kalori ve hareketsiz hayatımız. 100 yıl önceki bir insanın hayatı ile modern insanın hayatı arasında çok belirgin farklar var. Evet, şu bir gerçek; kalorisi yüksek yiyeceklerin endüstriyel üretimiyle dünyadaki aç insan sayısı azaldı ama sağlıklı gıdalarla beslenen insan sayısı da azaldı.
Diğer taraftan modern çağın gereği olarak artık alışverişimizi bile internet üzerinden yapıp, hareketlerimizi en az seviyeye indirmiş durumdayız. Araçlarımız var, toplu taşıma var; yürümüyoruz, merdiven çıkmıyoruz. Ayda bir yapılan halı saha maçlarını da egzersizden saymak mümkün değil! Kısacası enerjisi bol ve ihtiyacımızdan fazla gıdalarla besleniyor, karşılığında hareket etmiyoruz ve aldığımız fazla enerji vücudumuzda yağ olarak depolanıyor, sonuçta da Tip 2 diyabet hastalığı ortaya çıkıyor.

Obezitenin sebebi vücudun yakacağından fazla yemek yemek… Nasıl oluyor da zamanla ihtiyacımız olandan fazla yemek yiyoruz? Belki de şöyle sormak lazım: Yemek yemeyi neden bu kadar çok seviyoruz?

Bunu bize beynimizdeki “ödül yolu” yaptırıyor. Hiç çok çalıştığınız ve işe daldığınız için yemek yemeyi unuttuğunuz oldu mu? Canınız bir şeyler yemek bile istemez bazı zamanlarda. Çünkü ödül yolu devrede değildir. Halbuki Ramazan ayında bir fırına girseniz, burnunuza gelen sıcacık pide kokusu sizi bir anda alıp götürür. Ödül yolu açılır, çünkü bu koku size ailenizle birlikte oturduğunuz sofraları, annenizin yemeklerini, neşeli, mutlu saatleri hatırlatır.

Diyabeti önlemek mümkün mü? Bunu nasıl başarabiliriz?

Mağaradaki atalarımız, topladıkları meyveleri, sebze köklerini yiyor, bol bol yürüyor ve bazen da avlanıyordu. Bu beden 21’inci yüzyıla uygun bir beden değil aslında. Aslanların bile 10’da 1 av yakalama şansının olduğunu düşünürsek, hayvansal proteine ne kadar ihtiyacımız olduğu anlaşılabilir. Hayvansal gıda içeriğini yüzde 20’nin altında tutmak gerekiyor, 65 yaşından sonra biraz artmalı. Bu bir hazırlık, okula nasıl hazırlanıyorsak yaşlılığa da öyle hazırlanmamız gerekiyor. Bunu da iyi beslenerek ve spor yaparak sağlayabiliriz. İşte süt bu noktada önemli bir rol üstleniyor. Glisemik indeksinin düşük olması sebebiyle, sütü fazla tüketen insanlarda (Araştırmada dört grup var, bunlar; “en az tüketenler”, “orta tüketenler”, “daha fazla tüketenler” ve “en fazla tüketenler” olarak adlandırılıyor.) Tip 2 diyabet gelişme riski düşük çıkıyor. Bu yarı yarıya hatta yüzde 80’e varan bir oran! Süt içen bu insanların yaşam tarzlarının düzgün olduğunu da varsayıyoruz. Elimizde bu noktada kesin bir bilgi yok, ileri sürdüğümüz sadece bir varsayım.

Süt ürünleri diyabeti önlüyor mu?

Evet, önlüyor. Araştırmalar da bunu gösteriyor. Çin’de yapılan ve 2 bin 901 kişinin katıldığı bir çalışmaya göre, süt ürünleri tüketimi arttıkça Tip 2 diyabet riskinin de azaldığı görülüyor. Bu çalışmada kişilere yemek anketi yapılıyor ve başlangıçta bu gruptaki insanların sadece yüzde 57’sinin süt ürünlerini her gün tükettiği biliniyor. Başlangıçta daha fazla süt ürünleri tüketenlerin daha genç, kadın, sigara içmeyen, kuzey bölgelerde ve şehirlerde yaşayan ve 10 yıldan fazla eğitimli kişiler olduğu biliniyor. Altı yıl sonra bütün grubun tetkikleri ve muayeneleri tekrar edildiğinde yüzde 24’ünde Tip 2 diyabetin geliştiği gözleniyor. Hiç süt ürünü tüketmeyenler ile yarım porsiyondan az tüketenler kıyaslandığında, yarım porsiyondan az tüketenlerde diyabet gelişme riski yüzde 27 azalıyor. Günde bir porsiyondan fazla tüketenlerde ise bu risk yüzde 33 azalıyor. Fransa’da yapılan ve 5 bin 212 kişinin katıldığı başka bir çalışmada ise peynir dışı süt ürünleri tüketenlerde 9 yıl sonra Tip 2 diyabet gelişme riskinin yüzde 18 azaldığı gözleniyor. Ancak bu iyilik hali vücut kitle indeksi, yani kişinin kilo fazlalığı göz önüne alındığında ne yazık ki kayboluyor. Vücut kitle indeksindeki değişime bakıldığında süt ürünleri tüketen Çinliler’de hafif gerileme varken, Fransızlar’da ortalamada artış gözleniyor; fakat bu artışın hızını süt ürünlerinin azaltmakta olduğu görülüyor.

Çin’de yapılan ve 2 bin 901 kişinin katıldığı bir çalışmaya göre, süt ürünleri tüketimi arttıkça tip 2 diyabet riskinin de azaldığı görülüyor. Bu çalışmada kişilere yemek anketi yapılıyor ve başlangıçta bu gruptaki insanların sadece yüzde 57’sinin süt ürünlerini her gün tükettiği biliniyor.