Pınar'la Yaşam Sağlıklı Yaşam ve Beslenme Dergisi Ocak 2019

PINAR’LA YAŞAM I 29 O kul, aile dışında başka bir sosyal kurumda bireylerin yaşam- ları üzerinde etkiye sahip ve içinde arkadaşlık ağlarının kuv- vetli olduğu sosyalleşme ortamıdır ve bireylerin gelişmesi ile davranışlarını yöneten normların geliştirilmesini, güçlendirilmesini sağlar. Bunun yanı sıra çocukların sosyal, bilişsel, duygusal alanlarda gelişmeleri, onların kimlik gelişimlerinde ve kalıcı davranışlar kazanma- larında etkili olan ortamlarıdır. Fiziksel olarak özellikle ergenlik döne- mine doğru hızla büyüme gösteren çocuk, enerji ihtiyacı duymaktadır. Enerji ihtiyacı karşılanırken ise besin ögelerinden herhangi birinin hiç alınmaması ya da gereğinden az veya çok alınması büyüme ve geliş- meyi etkileyerek sağlığı bozabilmektedir. Çocuklarda yanlış beslenme sonucu olarak zayıflık, şişmanlık, çağımızın hastalığı olan obezite gibi durumlar karşımıza çıkmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre ise çocuklarda, fazla kilolu olma ve şişmanlık, kalp damar hastalıkları, diyabet, hareket sistemi sorunları, ruhsal sorunlar, okul başarısızlıkları ve kendine değer vermeme gibi sorunlara neden olmaktadır ÇOCUĞUNUZUN IHTIYACI OLAN KALORI MIKTARI Okul çağı dönemde karşımıza çıkan en önemli sorun- lardan bir tanesi, çocuk için doğru olan porsiyonun hem aile hem de öğretmenler tarafından yeterince bilinmemesidir. Çocuklar her gün dört yiyecek gru- bundan (sebze ve meyve, ekmek ve tahıllar, süt ve süt ürünleri, et) çeşitli gıdalara ihtiyaç duyarlar. Sağ- lık Bakanlığı’nın gıda ve beslenme yönergelerinde süt grubundan 2 porsiyon, et grubundan 2 porsiyon, sebze-meyve grubundan 5 porsiyon, ekmek ve tahıl grubundan 3-6 porsiyon olmak üzere günlük tüketim miktarları önerilmektedir. Bunun yanı sıra enerji ge- reksinimleri ise 7-9 yaş grubu için 1870 kkal, 10-13 yaş grubu erkeklerde 2445 kkal, kızlarda 2200 kkal olarak ifade edilmektedir. ÖĞRETMEN VE AILELER ORTAK BESLENME KARARLARI ALABILIRLER Çocuklar okul çağı döneminde reklamlar ve arkadaş çevresinin etkisi altında beslenmeyi tercih ederler. Aile- lerin sürekli iştahsızlıktan veya sıklıkla şekerli gıdaların tüketilmesinden şikâyetçi oldukları bu dönemde amaç çocukların belirli sınırlar çerçevesinde özgür ve doğ- ru seçimler yapabilmelerini sağlamaktır. Bu dönemde hangi tür besinden ne miktarda yiyeceğini bilmeyen çocuk, okuldaki arkadaşlarının beslenme çantaları ile kendi çantasını sürekli kıyaslar. Öğretmen ve ailelerin beslenme saati ile ilgili alacağı ortak kararlar, hazırlana- cak doğru beslenme menüleri, bu menülerin benzer- lerinin evde de hazırlanması çocuğun ihtiyacı olan öğrenmeleri gerçekleştirmesini sağlayacaktır. GÜNDE KAÇ ÖĞÜN TÜKETMEK SAĞLIKLI? Bu yaş grubu çocuklarda beslenmede dik- kat edilmesi gereken bir diğer nokta ise günde kaç öğün yenmesi gerektiğidir. Sürekli bir gelişim içinde olan ve özellikle de okul başarısı beklenen çocukların 3 ana, 2 ara öğün alması önerilse de tam gün okula devam eden çocukların 2 ana, 1 ağa öğün alması gerektiğine vurgu yapılmaktadır. KAHVALTI GÜNÜN EN ÖNEMLI ÖĞÜNLERINDEN BIRIDIR Kahvaltının atlandığı durumlarda; çocuklar kendilerini güçsüz, yorgun ve halsiz hissederler, baş dönmesi gibi şikâyetleri olabilir, dikkat, ça- lışma, anımsama ve öğrenme yetenekleri azalır ve beraberinde okul başarıları düşer. Yapılan araştırmalara göre, düzenli kahvaltı yapan çocukların akademik performans ve bilişsel becerilerinde artış göze çarpmaktadır. Bununla birlikte kahvaltının, çocukların davranışları üze- rinde olumlu etkileri olduğunu da birçok çalışma göstermektedir. Ya- pılan çalışmalarda, çocukların kahvaltı etme sıklıklarının yaşları arttıkça azaldığı görülmüştür. Çocukların kahvaltı alışkanlıklarının yaşamın ilk yıllarında geliştirilerek sağlıklı yaşam alışkanlıklarına katkı sağlamak ol- dukça önemlidir. FIZIKSEL AKTIVITE YAŞAM BOYU ÖNEMLI VE GEREKLIDIR Okul çağı çocuğuna düzenli beslenme alışkanlığı kazandırmak sağ- lıklı bir yaşam için tek başına yeterli olmayacaktır. Fiziksel aktivite, düzenli beslenme alışkanlıklarının destekleyi- cisi niteliğindedir. Yapılan araştırmala- ra göre düzenli fiziksel aktivite; kalp rahatsızlıklarından, diyabetten, kolon kanserinden koruduğu gibi depres- yonu önleyip, iyi olma halini dolayı- sıyla ruh sağlığını korumaktadır. Okul çağı dönemde kazandırılan hareket ve doğru beslenme alışkanlıkları, bi- reyin yetişkinlik dönemindeki fiziksel ve ruhsal sağlığını doğrudan etkile- mektedir. SAĞLIKLI BIR YAŞAM IÇIN SU IÇILMELIDIR Düzenli su içme alışkanlığı çocuğa ka- zandırılırken suyun vücut için önemi de vurgulanmalıdır. Bu sayede çocuk okulda da bilinçli bir şekilde su tüketi- mini gerçekleştirebilecektir. SAĞLIKLI BIR BESLENME ALIŞKANLIĞI KAZANDIRMAK IÇIN NELER YAPABILIRSINIZ? s Çocuğunuzun farklı çeşitte besinleri tüketmesini sağlayın, aşçı tabağı modelini öğretin. s Daha fazla meyve ve sebze tüketmesini sağlayın. s Çocuğunuzu güne mutlaka kahvaltı ile hazırlayın. s Ana öğünler dışında ara öğünler de hazırlayın (meyve, yoğurt, süt, peynir vb.). s Daha çok su içmesini teşvik edin. s Kişisel sağlık bilgisi alışkanlığı ve besin hijyeni bilgilerini kazandırın. s Düzenli fiziksel aktivite alışkanlığı kazanmasına yardımcı olun.