Eğlenerek Hareket Edelim Sağlıklı Beslenelim

Dengeli beslenme ve fiziksel aktivitenin önemi konusunda çocukların oyun yoluyla bilinçlendirilmesi hedefiyle yola çıkılan proje ile erken çocukluk dönemindeki çocuklara dengeli ve sağlıklı beslenme konusunda rehberlik etmek, doğru beslenmelerine ilişkin alışkanlıklar kazandırmak, eğlendirici aktiviteler düzenleyerek beslenmenin ve sürdürülebilirliğin sağlıklı bir yaşam için önemli olduğunu benimsetmek amaçlanmaktadır.

Özellikle erken çocukluk dönemini ele alan proje, gelecekte sağlıklı nesiller yetiştirmeyi hedef alan toplumumuza önemli katkı sağlamaktadır. Projenin en güçlü yönlerinden biri bireysel gelişimin en hızlı dönemi olan ve temel yaşam becerilerinin kazanıldığı okul öncesi dönemde uygulanıyor olmasıdır. Çocukların özellikle çevreden etkilendiği sağlıklı ve dengeli beslenme konusunda gereksinim duyduğu doğru bilgilere ulaşmasında etkili bir proje olmuştur. 2016 yılında İzmir İl Millî Eğitim Müdürlüğü ve Pınar Süt Mamülleri San. A.Ş / Pınar Enstitüsü arasında imzalanan sözleşme çerçevesinde başlayan projenin Türkiye geneline yaygınlaştırılması çalışmaları; Millî Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü ile 2018 – 2019 eğitim öğretim yılında imzalanan protokol ile başlatılmıştır. 2021 – 2022 eğitim öğretim yılında yenilenen protokol ile proje uygulamaları Türkiye’nin farklı illerinde devam etmektedir.

Projenin başlangıcından itibaren İzmir, Manisa, Aydın, Denizli, Muğla, Uşak, Ankara, Kütahya, Afyonkarahisar, Eskişehir, Şanlıurfa, Mardin, Kars, Çanakkale, Balıkesir, Bursa, Bilecik, Kocaeli, Sakarya, Isparta, Burdur, Konya ve Karaman illerinde uygulanmıştır.

Proje Süreci

Eğitimcinin Eğitimi Etkinlikleri 2021 – 2022 eğitim – öğretim yılından itibaren online olarak gerçekleştirilmektedir ve bu şekilde daha fazla öğretmene ulaşılmaktadır. Etkinliğin ardından öğretmenler, kendilerine yönelik hazırlanmış olan Öğretmen Portalı’na üye olarak Öğretmen El Kitabı’na erişebilmektedir. Projenin yürütülme aşamasında veya etkinlikler tamamlandıktan sonra uygulama yapılan illerde İzleme & Değerlendirme çalışmaları düzenlenmektedir.

Eğitimcinin Eğitimi Etkinliklerinde öncelikle projenin amacı, hedef kitlesi, o güne dek proje kapsamında gerçekleştirilen faaliyetler, proje sonuçları ve yürütülen akademik çalışmalar hakkında bilgiler verilmektedir. Ardından Uzman Çocuk Diyetisyeni Kader Atlı tarafından “Erken Çocukluk Döneminde Dengeli ve Sağlıklı Beslenme” konulu sunumunu gerçekleştirmektedir. Sunumda çocuklarda beslenmenin önemi, yeterli ve dengeli beslenme kavramları, besin grupları, sağlıklı öğün tabağı, örnek menüler ve fiziksel aktivitenin önemi anlatılmaktadır.

Bu eğitimin ardından Proje Danışmanı Prof. Dr. Sibel Sönmez tarafından; “Erken Çocukluk Eğitiminde Sürdürülebilir Beslenme” konusu  öğretmenlere aktarılmaktadır. Erken çocukluk eğitim programına beslenme konusunun neden entegre edilmesi gerektiği, beslenmenin çevre üzerine etkileri, sürdürülebilir beslenme ve sürdürülebilir gıda kavramları, anaokulu personelinin beslenme alışkanlıklarını değiştirmedeki kilit rolü, ebevenylere nasıl ilham verileceği detaylı bir şekilde anlatılmaktadır.

Ardından projenin içermekte olduğu 10 haftalık eğitim programı ve Öğretmen El Kitabı’nda yer alan etkinlik planlarından örnekler sunulmaktadır. Öğretmenlerin proje süreci boyunca kullanacakları Öğretmen Portalı hakkında verilen kısa bir eğitimden sonra, tüm eğitim boyunca anlatılan konular hakkında soruların yer aldığı bir bilgi yarışması düzenlerek interaktif bir şekilde Eğitimcinin Eğitimi tamamlanmaktadır.

Proje sürecinde etkinliklerin uygulanması Öğretmen Portalı’ndan takip edilerek iyi uygulama yapan okullar ve öğretmenler tespit edilerek İzleme & Değerlendirme Etkinliği kapsamamında ziyaret edilmektedir. Projenin uygulandığı illerde belirlenen okullar ziyaret edilerek öğretmenlerin deneyimleri dinlenmektedir.

Eğitim Materyalleri

Projenin amacına yönelik yeni içeriklerle beraber eğitim materyalleri zenginleştirilmiştir. Millî Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü’nden alınan onay doğrultusunda 2022 – 2023 eğitim – öğretim yılında yeni eğitim materyalleri kullanılmaya başlanmıştır.

Yeni Öğretmen El Kitabı’nda dengeli beslenme ve öğünler üzerine eğitimler ve etkinlikler bulunurken yeni hikaye kitaplarında ise tarımın önemi ve sürdürülebilirlik konuları işlenmektedir.

Öğretmen El Kitabı

“Deniz ve Ege’nin Sağlıklı Yemek Tabağı” isimli yeni Öğretmen El Kitabı’nda 10 haftalık bir eğitim programı bulunmaktadır. Bu program içerisinde Sağlıklı Beslenme, Besin Grupları, Sağlıklı Yemek Tabağı, Yediğim Besinlerdeki Gökkuşağı Renkleri, Su ve Önemi, Mutfağımız ve Gezegen, Tabağınız ve Gezegen konularında aktiviteler yer almaktadır. Etkinliklerle beraber okul öncesi dönemdeki çocukların sağlıklı besinler, su tüketimi, sürdürülebilir beslenme ve gıda israfı konularında bilinçlenmeleri ve ebeveynlerin bilgilenmeleri hedeflenmektedir.

Hikaye Kitapları

Projeyi uygulayan okullarda eğitim alan öğrencilere gönderilen “Deniz ve Ege’nin Mutfak Panosu” ile  “Minik Bahçıvanlar” isimli hikaye kitaplarıyla, eğitim evlere taşınmakta ve ailelerde de farkındalık yaratılmaktadır. “Deniz ve Ege’nin Mutfak Panosu” kitabının çocukların sürdürülebilir ve çevre dostu bir yaşam tarzı benimsemelerine yardımcı olması hedeflenmiştir. “Minik Bahçıvanlar” kitabında ise; meyve ve sebzelerin evlerin mutfağına gelene kadar geçirdikleri yolculuk, tarımın insan hayatındaki önemi konularının çocuklara aktarılması amaçlanmıştır.

Proje; web sitesinde yer alan Öğretmen Portalı vasıtasıyla öğretmenlerden uygulamalara ilişkin alınan bilgi ve geri bildirimlerle interaktif biçimde sürdürülmektedir. http://hareketetsagliklibeslen.com/

Dengeli Beslenme Tabağı

Öğretmen El Kitabında yer alan etkinliklerin tamamlayıcısı olarak, öğün planlamasına yardımcı ve destek olunması adına hazırlanmış olan Dengeli Beslenme Tabağı ile besin gruplarına göre beslenme konusu pekiştirilmektedir.

Posterler

Eğitimlerin kalıcığını artırmak adına hazırlanmış olan ve projenin mesajlarını içeren 4 poster, web sitesinde bulunmaktadır.

“Açlığa Son” hedefinde belirlenmiş olan 2.2 numaralı alt hedef uyarınca proje ile “beş yaş altı çocukların her türlü yetersiz beslenme şekillerinin bitirilmesi” hedeflenmektedir. Proje malnütrisyondan obeziteye kadar her türlü beslenme sorununun önüne geçilmesi amaçlanarak hayata geçirilmiştir.

 “Sağlıklı Bireyler” hedefinde 3.d maddesinde belirtilmekte olan “ulusal ve küresel sağlık risklerine karşı erken uyarı, riski azaltma ve risk yönetimi kapasitelerinin güçlendirilmesi” kapsamında beslenme ve fiziksel aktivite yetersizliğine dayalı sağlık sorunlarının; çocuklukta edinilecek sağlıklı yaşam alışkanlıkları ile önlenmesi hedeflenmektedir.

 “Nitelikli Eğitim” hedefi çerçevesinde belirlenmiş olan 4.2 alt hedefi kapsamında “tüm kız ve erkek çocuklarının, ilköğretime hazır hale getirilmesi için, nitelikli erken çocukluk gelişimi bakım ve hizmetleri ile okul öncesi eğitimine erişiminin sağlanması” projenin temel amaçlarından biridir. Aynı zamanda, proje kapsamında öğretmenlere verilmekte olan beslenme ve fiziksel hareketlilik eğitimleri ile 4.c alt hedefinde belirlenmiş olan “nitelikli öğretmen arzının önemli miktarda artırılması” hedeflenmektedir.

Proje 2018 yılı itibariyle Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ile ilişkilendirilmiştir.

2019 – 2020 eğitim yılı itibariyle tüm eğitim materyalleri, proje web sitesi olan

http://www.hareketetsagliklibeslen.com adresinde öğretmenlerin kullanımına açılmıştır. 

Millî Eğitim Bakanlığı Temel Eğitim Genel Müdürlüğü ile imzalanmış olan iş birliği protokolü 2021 yılında yenilenmiştir.

2023 – 2024 eğitim – öğretim yılı içerisinde projenin yaygınlaştırma çalışmaları kapsamında belirlenen yeni illerde online eğitimlere devam edilmiştir. Proje sürecinde etkinliklerin uygulanması Öğretmen Portalı’ndan takip edilerek iyi uygulama yapan okullar ve öğretmenler tespit edilerek İzleme & Değerlendirme Etkinliği kapsamında ziyaret edilmiştir.

Akademik Çalışma

2022 yılında proje kapsamında hazırlanan “Nutritional Preferences of Preschool Children for Breakfast” (Okul Öncesi Çocukların Kahvaltıda Beslenme Tercihleri) başlıklı araştırma makalesi “Health & Research Journal” isimli dergide yayınlanmıştır.

“Health & Research Journal”; tıp, hemşirelik ve sağlık hizmetleri gibi bilimleri içeren eğitim, uygulama ve araştırma konularının yer aldığı bilgi, burs ve deneyimlerin paylaşılıp, yayınladığı bir dergidir.

Araştırma kapsamında, İzmir İl Millî Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı bir bağımsız anaokulunda bir hafta boyunca düzenlenen açık büfe kahvaltılarda toplam 30 çocuğun tüketmeyi tercih ettiği besinler gözlemlenmiştir. Araştırma; çocukların beslenme alışkanlıklarının ebeyvnlerinden model alarak öğrendikleri tecihlere paralel seçimler yaptıklarını ve bu deneyimi sürdürmekten memnun olduklarını göstermektedir. Çocukların birçoğunun “sağlıklı” olarak adlandırdıkları ve deneyimledikleri besinleri kahvaltıda yemeyi tercih ettikleri değerlendirilmiştir.

Proje başlangıç tarihinden bu yana 5 farklı akademik çalışmada yer almıştır.

Projenin genel mesajı; sağlıklı toplumların sağlıklı çocuklarla mümkün olduğudur. Proje; sağlıklı toplumların mimarı olacak çocuklara, öğretmenlere, ailelere ve topluma karşı sorumluluk bilinci ve çağdaş eğitime katkı amacıyla yürütülmektedir.